SERHAT HALLAÇ / SAYFA16

İlkbaharın gelişini müjdeleyen Nevruz Bayramı, binlerce yıldır her 21 Mart'a dünyanın birçok yerinde farklı kültürdeki insanların aynı nedenle kutladığı bir bahar bayramı. Türk kültüründe Nevruz, doğuş ve diriliş anlamına gelir. Baharın başlangıcı sayılan bugün, en eski Türk kaynaklarından itibaren kültürümüzde yer bulmuş müstesna bir bayramdır.

NEVRUZ NEDİR?

Nevruz Türk dünyasında büyük bir öneme sahip. Bir bahar bayramı olmasının yanı sıra Türklerin yeniden tarih sahnesine çıkışını ve yepyeni bir yılın başladığını ifade ediyor. Nevruz: Göktürk, Hun, Uygur, Osmanlı ve Selçuklu devletlerinde bir gelenek haline gelmişti ve her 21 mart tarihinde farklı merasimler ve ritüeller ile kutlanıyordu. Binlerce yıldır devam eden bu gelenek, hala aynı şekilde dünyanın birçok tarafında çoşkuyla kutlanmaya devam ediliyor.

NEVRUZ NE DEMEK?

Nevruz kelimesinin asıl kökeni eski Farsçadan gelmekte. Yeni gün ışığı anlamına gelen bu kelime, nevruz, navruz, navrız, novrız, mevris, sabah toy, ulusun ulu günü, cılgayak gibi farklı isimlerle de biliniyor. 21 Mart’ta kutlanan bu bayram, ayrıca kuzey yarımkürede bahar ekinoksun gerçekleştiği gün ve gecenin aynı sürede eşitlendiği ve sonrasında ise günlerin uzadığını, yaz aylarının yaklaştığını müjdeliyor.

21 Mart günü, Arnavutluk, Hindistan, Afganistan, Kazakistan, İran, Türkmenistan ve Türkiye’nin talebiyle 2010 yılından bu yana Birleşmiş Milletler tarafından resmi olarak “Ulusal Nevruz Günü” olarak da kutlanıyor.

NEVRUZ KUTLAMALARI

Nevruz Bayramı, İslamiyet ile bir bağlantısı olmamasına karşın İran’da önem atfedilir ve bir şenlik havasında karşılanır. Nevruz’dan yazılı olarak ilk defa 2. Yüzyılda Pers kaynaklarında bahsedilir.

Kürt kültüründe ise bu bayram Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi’ne dayandığına inanılır. Orta Asya ve Anadolu Türk halklarında ise Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı ve baharın gelişi olarak kutlanır.

Dünyanın en geniş kültürlerinden biri olan Nevruz Bayramı, 7 aşamada icra ediliyor. Çevre temizliği, çocuk günü, gençlik günü, yedi levin, ölü bayramı, alavalav, yaşlı ve hastaları ziyaret gibi farklı ritüellere sahip. Bu bayrama inananlar tarafından kötü söz orucu tutulduğu da söyleniyor. Çevrede kötü söz konuşmanın günah sayıldığı bu bayramda geçen senenin dertlerini ve acıları unutmaya çalışırken araları kötü olan ve küs olan kişiler ise barıştırılıyor. Bazı inançlara göre de yeni yılın başladığı bugünde yeni seneye günahlarından arınarak girmek isteyen ateşin üstünden atlarken sudan atlamak ve yıkanmak arınma adetleri arasında yer almakta.