Türkiye Yeşilay Cemiyeti, tütün kullanımının toplumdaki etkilerini kapsamlı verilerle ortaya koyan "Yeşilay Türkiye Tütün Raporu 2025"i kamuoyuyla paylaştı.
Yeşilay Genel Başkanı Doç. Dr. Mehmet Dinç,
Dünyada her yıl 8 milyon kişi, Türkiye'de ise 100 binin üzerinde insan tütün nedeniyle hayatını kaybediyor. Tütün bağımlılığını diğer bağımlılıklardan daha az zararlı, daha az masum görmemiz mümkün değil. Dünyada 2 milyon kişi akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor, bunun yüzde 85'i sigaradan kaynaklanıyor. Dünya Sağlık Örgütüne göre tütün bağımlılığı dünyada en normalleştirilmiş ölüm nedeni. Bu tablo ne kabul edilebilir ne de görmezden gelinebilir." diye konuştu.
"Elektronik sigaralar diğer tütün ürünlerine geçişi kolaylaştırıyor"
Yeni nesil nikotin ürünlerinin de gençler için artan bir tehdit haline geldiğine dikkati çeken Dinç, elektronik sigaranın daha az zararlı olduğu yönündeki algıların gerçeği yansıtmadığını, bu ürünlerin hem tasarımları hem de agresif pazarlama stratejileri nedeniyle özellikle çocuklar ve gençler için geleneksel sigaradan bile daha büyük risk oluşturduğunu bildirdi.
Dünyada tütün bağımlılığına karşı uygulanan etkili önlemlere işaret eden Dinç, okullar, dershaneler ve öğrenci yurtları çevresinde en az 100 metre mesafe şartının zorunlu hale getirilmesi, tütün ürünlerinin vitrin ve raflarda teşhirinin ile dışarıdan görünürlüğünün tamamen yasaklanması, dumansız hava sahasının kapsamının genişletilmesi, dijital mecralarda tütün tanıtımlarının sıkı denetlenmesi ve elektronik sigara satış yasağının kararlılıkla sürdürülmesi gerektiğini belirtti.
Yeşilay Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Muhammed Tayyib Kadak ise, "Tütün bağımlılığı çoğu zaman bağımlılık olarak görülmüyor. YEDAM'a başvuranların yalnızca yüzde 7'si sigara kullanımını gerçek bir problem olarak görüyor. Bu da bize tütünün toplumda ne kadar normalleştirildiğini gösteriyor." ifadelerini kullandı.
Kadak, ayrıca elektronik sigaradaki tasarım ve pazarlama stratejilerinin 18 yaş altındaki gençlerde kullanım oranlarını artırdığını, elektronik sigaraların da geleneksel sigaralar ile aynı bağımlılık mekanizmasına sahip olduğunu vurguladı.
Tedaviye başvuranların yüzde 24,7'si 40-50 yaş aralığında
Raporda, tütün bağımlılığı tedavisine başvuranların yüzde 24,7'sinin 40-50 yaş arasındaki bireylerden oluştuğu, tedaviye başvuranların yüzde 60,8'ini erkekler, yüzde 39,2'sini kadınların oluşturduğu kaydedildi.
Sigara bırakma tedavilerine genellikle evli kişilerin başvurduğu bildirilen raporda, eğitim düzeyi arttıkça sigara bırakma oranının da arttığı, tedaviye başvuranların yüzde 57,4'lük kısmının yüksek öğrenim mezunu olduğu kaydedildi.
Başvuranların yüzde 62,9'u sigaraya 18 yaşından önce başladı
Raporda, "YEDAM'a başvuranların sigaraya başlama yaş ortalaması 16,91 ve başvuranların yüzde 62,9'u sigaraya 18 yaşından önce başlamıştır. Erkeklerde sigaraya başlama yaş ortalaması 16,14 olup, erkeklerin yüzde 68,6'sı 18 yaş altındayken sigaraya başlamıştır. Kadınlarda ise ortalama başlama yaşı 18,11'dir ve kadınların yüzde 54,2'si sigaraya 18 yaşından önce başlamıştır." ifadeleri kullanıldı.
Sigara kullanan bireylerde ortalama kullanım süresinin 23 yıl, günlük tüketim miktarının ise 22 adet olduğu aktarılan raporda, Yeşilay'a danışanların yüzde 77'sinin daha önce tütün ürünlerini bırakmayı denemiş olsa da bu girişimlerin yüzde 77,5'inin bir yıldan daha kısa sürdüğü tespitine yer verildi.
Raporda, kullanım süresi ve tüketim miktarı arttıkça bırakmanın zorlaştığı, buna karşılık psikososyal destek ve ilaç tedavisinin birlikte uygulanmasının bırakma başarısını belirgin şekilde yükselttiği vurgulandı.
Raporda ayrıca YEDAM ile yapılan ilk takip görüşmesinde danışanların yüzde 64,5'inin tütün kullanmamayı sürdürdüğü, 12 aylık takip sonunda ise bu oranın yüzde 84,8'e yükseldiği belirtildi.
